Znakowanie produktów kosmetycznych – wymagania prawne, metody, możliwości kontroli

Prawo unijne i krajowe przepisy jednoznacznie określają sposób oznakowania produktów kosmetycznych trafiających na rynek. Do wskazania wymaganych informacji jak data minimalnej trwałości, okres po otwarciu opakowania i odesłanie do załączonej informacji stosuje się określoną symbolikę. Poznaj trzy sposoby nanoszenia informacji zmiennych, które dają 100% pewności obecności i poprawności kodu na opakowaniu.

Wymagania prawne dotyczące oznakowania produktów kosmetycznych

Zgodnie z wytycznymi Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009, na rynku udostępniane są wyłącznie produkty kosmetyczne, na których pojemnikach i opakowaniach zewnętrznych znajdują się określone, nieusuwalne, łatwe do odczytania i widoczne informacje.

Obok danych producenta, importera, oznaczenia masy lub objętości, funkcji czy wykazu składników, podaje się istotne informacje ze względu na bezpieczeństwo stosowania, jak data i numer partii.

Rozporządzenie określa, w jakiej postaci wymagane informacje mają być przedstawione. Dane zmienne, w szczególności data, do której dany produkt kosmetyczny, przechowywany w odpowiednich warunkach, zachowuje w pełni swoje pierwotne właściwości, a jego stosowanie jest bezpieczne dla zdrowia ludzi, czyli data minimalnej trwałości, ma być wskazana w sposób jednoznaczny i zawierać miesiąc i rok albo dzień, miesiąc i rok, w tej kolejności.

Jak powinny być oznakowane produkty kosmetyczne?

Datę lub szczegółowe informacje o jej umiejscowieniu na opakowaniu poprzedza symbol klepsydry, lub zwrot „najlepiej zużyć przed końcem” (Rys. 1). Wskazanie daty minimalnej trwałości nie jest obowiązkowe w przypadku produktów kosmetycznych o minimalnej trwałości dłuższej niż 30 miesięcy. Produkty takie zawierają informację o okresie, w jakim po otwarciu pojemnika, produkt jest bezpieczny i może być stosowany bez szkody dla konsumenta. Informacja ta powinna zawierać symbol otwartego słoiczka (in. symbol PAO – period after opening – okres po otwarciu opakowania) oraz wspomniany okres (w miesiącach lub latach) (Rys. 2).

Jeżeli ze względów praktycznych nie jest możliwe zamieszczenie informacji o szczególnych środkach ostrożności, których należy przestrzegać podczas stosowania, stosuje się dwie zasady:

• informacje umieszcza się na załączonej lub doczepionej ulotce, etykiecie, taśmie, metce lub karcie,
• jeżeli jest to możliwe ze względów praktycznych, odniesienie do wspomnianych informacji podaje się w postaci informacji skróconej lub symbolu otwartej książeczki. W przypadku szczególnych środków ostrożności symbol musi być umieszczony na pojemniku lub opakowaniu zewnętrznym, a w przypadku wykazu składników na opakowaniu zewnętrznym. Informację o szczególnych środkach ostrożności często podaje się w przypadku produktów kosmetycznych do stosowania profesjonalnego jak np. utleniające preparaty do farbowania włosów czy zestawy do sztucznych paznokci.

Symbole stosowane na opakowaniu lub pojemniku związane z oznakowaniem:

Na pojemnikach i opakowaniach zewnętrznych znajduje się również nr partii produktu lub oznaczenia pozwalające na identyfikację produktu kosmetycznego. Jeśli jest to niemożliwe ze względów praktycznych, uwarunkowanych małymi rozmiarami produktu kosmetycznego, informacja ta może być umieszczona tylko na opakowaniu zewnętrznym.

Nr partii produktu lub oznaczenie identyfikujące produkt jest istotne z punktu widzenia monitorowania wyrobu w całym łańcuchu dostaw. W przypadku konieczności wycofania danej partii z rynku jednoznaczne oznakowanie umożliwia szybkie podjęcie działań poszczególnym ogniwom łańcucha dostaw. Podobnie w przypadku konieczności wycofania produktu od użytkowników końcowych- pomijając aspekt logistyczny związany z dotarciem informacji do użytkownika końcowego, łatwe do odczytania, nieusuwalne i widoczne oznaczenie nr partii umożliwi skuteczną weryfikację.

Prawidłowe oznakowanie produktu przepustką do wejścia na rynek

O ile informacje stałe można wydrukować już na etapie produkcji opakowania, dane zmienne jak data przydatności i numer partii z uwagi na swój charakter, nanosi się zwykle podczas produkcji i pakowania danej partii wyrobu.

Jest kilka metod pozwalających oznakować produkty kosmetyczne wspomnianą informacją. Trzy najbardziej uniwersalne techniki wykorzystujące różne technologie to:

• nadruki drukarką atramentową małych znaków,
• trwałe znakowanie laserowe,
• znakowanie folii opakowaniowej z wykorzystaniem technologii termotransferowej.

Nadruki drukarką atramentową małych znaków, czyli atrament atramentowi nierówny

Urządzenie nadrukowuje datę, nr partii, ew. inne znaki alfanumeryczne metodą bezdotykową, przy czym teksty mogą być drukowane w wielu językach. Jest to metoda znakowania tania, uniwersalna, ogólnodostępna; atrament znakujący ma dobrą przyczepność do większości materiałów, z których wykonane są pojemniki produktów kosmetycznych – PE, PP, PET, szkło, folia, papier itp.

Polecamy w tym przypadku drukarkę małych znaków Markem-Imaje 9330, nowoczesne, kompaktowe, intuicyjne i proste w użyciu urządzenie, które jest gotowe do pracy zaraz po uruchomieniu. Zastosowane innowacyjne rozwiązania w układzie hydraulicznym mają przełożenie na bezproblemową obsługę przy minimum uwagi ze strony użytkownika, niskie koszty eksploatacji i wydajną pracę bez przestojów.

Przewagą rozwiązań Markem-Imaje w obszarze drukarek atramentowych są specjalistyczne, doskonałej jakości atramenty – dedykowane do szkła, odporne na test taśmy, alkohol, do PE, jak też mikropigmentowe czy wysoce kontrastowe do ciemnych podłoży. Innowacją są też atramenty o składzie bardziej przyjaznym środowisku, bez metyloetyoketonu, i właściwościom typowym dla standardowych atramentów – bardzo dobrej przyczepności do większości podłoży i szybkim czasie schnięcia.

Na uwagę zasługuje też atrament tzw. niewidzialny – po naniesieniu na produkt nadruk widoczny jest tylko w świetle UV. Z rozwiązania tego korzystają firmy, które chcą chronić swój wyrób przed fałszowaniem.

Trwałe znakowanie laserowe, czyli nadruki laserami znakującymi

Laser nadrukowuje dowolną informację zmienną – datę, partię, tekst, bez kontaktu z podłożem, jednak ingerując w jego strukturę. Wysokiej jakości, estetyczne i trwałe nadruki uzyskujemy na opakowaniach z PET, szkła, metalu, tworzywie czy papieru. Nadruk wykonany laserem jest nie do usunięcia i to niewątpliwie w świetle wymagań prawnych jest największą zaletą tej metody znakowania. Jest to też czysta technologia, niezużywająca chemii w postaci atramentu i rozcieńczalnika, i jej wybór w przypadku firm dążących do zrównoważonego rozwoju może przybliżyć do tego celu.

O ile w przypadku drukarek atramentowych małych znaków podłoże nie implikuje wyboru konkretnego modelu urządzenia, o tyle w przypadku znakowania laserowego typ urządzenia należy dobrać do rodzaju opakowania – inny model lasera zastosujemy w przypadku pojemników PET, inny w przypadku szkła czy papieru, a jeszcze inny w przypadku metalu bądź opakowań z PE lub HDPE. W zakładach, gdzie jest duża różnorodność surowcowa opakowań, może być to pewnego rodzaju ograniczenie.

Lasery Markem-Imaje serii SmartLase C, dzięki opatentowanej technologii pisania znaków Intelli’Arc® w parze z efektywnym systemem chłodzenia Intelli’Cool gwarantują najwyższą jakość znakowania, szybkość i wydajność przewyższającą inne rozwiązania dostępne na rynku, bez względu na środowisko produkcyjne i długość drukowanego komunikatu.

Znakowanie folii z wykorzystaniem termotransferu

Ta metoda znakowania jest odpowiednia do nadruków na opakowaniach wykonanych z folii, jeszcze przed zapakowaniem produktu. Drukarkę termotransferową instaluje się na maszynie napełniającej poziomej lub pionowej, folia jest znakowana w momencie rozwijania z roli, przed uformowaniem opakowania. Do nadruku wykorzystuje się taśmę termotransferową.

Taki sposób znakowania wykorzystuje się do opakowań z folii wysokobarierowych, saszetek, doypack’ów, torebek zgrzewanych, opakowań typu pouch itp. Metoda czysta, ekologiczna, nie generuje odpadów niebezpiecznych.

Drukarki termotransferowe SmartDate firmy Markem-Imaje, niekwestionowany lider na rynku rozwiązań tto, dostępne w 3 szerokościach głowic drukujących, umożliwiają nadruki zarówno prostych, jak i złożonych komunikatów.

Nadruk daty minimalnej trwałości, nr partii czy funkcji produktu kosmetycznego wymaga stosunkowo niewiele miejsca na opakowaniu. Przykładem obszernej etykiety może być skład produktu bądź sposób użycia czy szczególne środki ostrożności. O ile wykaz składników podaje się z zastosowaniem wspólnych nazw opracowanych przez Komisję Europejską, co zapewnia jednolitość oznakowania i ułatwia identyfikowanie składników kosmetycznych, to np. szczególne środki ostrożności, których należy przestrzegać podczas stosowania, podaje się w języku określonym przepisami państwa członkowskiego, w którym dany produkt jest udostępniany użytkownikowi końcowemu. Jako przykłady można tu podać takie zwroty jak „Unikać kontaktu z oczami”, „Chronić przed dziećmi”, „Tylko do użytku profesjonalnego”, „Spłukać dokładnie” itp.

Jak podaje Polska Agencja Inwestycji i Handlu, eksport kosmetyków z Polski rósł nieprzerwanie od momentu wejścia przez nasz kraj do Unii Europejskiej; wg GUS od 2004 do 2019 jego wartość zwiększyła się z 3 do 14,8 mld zł. Co drugi kosmetyk wyprodukowany w Polsce trafia na eksport. Z kolei głównymi rynkami zbytu są Niemcy, Rosja, Wielka Brytania. Największym zainteresowaniem na rynkach zagranicznych cieszą się produkty do pielęgnacji skóry, które stanowią 44% wartości eksportu. Można zatem założyć, że producenci, wypełniając obowiązki wynikające z przepisów, na opakowaniu podają informację w wielu językach.

Drukarki SmartDate zapewniają szybkie, elastyczne znakowanie opakowań „na żądanie”, bez konieczności wykonywania wstępnych nadruków. Krótkie serie, limitowane edycje, produkcja na potrzeby okresowej promocji z nadrukiem kodu QR zachęcającym konsumenta do interakcji czy personalizowane opakowanie to sytuacje, kiedy producent musi szybko przezbroić produkcję i odpowiedzieć na zapotrzebowanie rynku.

Sprawdź nadruk, zanim produkt opuści Twoja linię produkcyjną

Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o produktach kosmetycznych (Dz. U. 2018 poz. 2227) doprecyzowuje kwestię odpowiedzialności producentów i dystrybutorów produktów kosmetycznych i przewiduje kary pieniężne za nieprzestrzeganie przepisów.

Niedopełnienie obowiązku prawidłowego oznakowania może być dotkliwe. Karą do 70 tys. zł zagrożone jest bowiem wprowadzenie do obrotu lub udostępnienie na rynku UE produktu kosmetycznego bez spełnienia wymogów w zakresie oznakowania (Art. 36 Ustawy z dnia 4 października 2018 r.).

Co zatem może zrobić producent, aby mieć 100% pewności, że jego produkty będą poprawnie oznakowane i żaden nie trafi na rynek bez wymaganej informacji?

Sprawdzenie obecności kodu powinno odbywać się już na etapie produkcji. Jednym z dostępnych sposobów jest system wyposażony w kamerę, który sprawdza obecność i poprawność danego kodu, w tym przypadku daty przydatności. Markem-Imaje oferuje gotowe, zintegrowane rozwiązanie „Mark&Read” wykorzystujące kamerę Cognex oraz oprogramowanie CoLOS – nie jest wymagane dodatkowe zewnętrzne oprogramowanie do kamery. Rozwiązanie współpracuje ze wszystkimi urządzeniami Markem-Imaje, przy czym dostępne jest również w wersji „stand-alone” z drukarkami małych znaków Markem-Imaje 9450 (bez modułu CoLOS).

W przypadku drukarek termotransferowych SmartDate użytkownik ma do dyspozycji proste, zintegrowane z drukarką rozwiązanie „Detect Plus”, które sprawdza obecność kodu, jego jakość i położenie na opakowaniu. Jest to gotowe, standardowe rozwiązanie dostępne „od ręki”, nie wymaga dodatkowego oprogramowania. Co warte podkreślenia, nadruk sprawdzany jest w czasie rzeczywistym.

W celu zapewnienia właściwego znakowania inwestycja w urządzenia renomowanych producentów, wydajne i efektywne, w połączeniu z wysokiej jakości materiałami eksploatacyjnymi, jak atramenty czy taśmy termotransferowe, jest pierwszym krokiem, jaki powinni podjąć producenci kosmetyków.

System kontroli obecności nadruku daje zaś pewność poprawnego znakowania i zapobiega kosztownym zwrotom z rynku, a dodatkowo przynosi również korzyść marce produktu – dzięki temu, że każde opakowanie jest sprawdzone, na rynek nie trafią produkty błędnie oznakowane, a prestiż marki i wizerunek firmy nie ucierpi.

Źródła:
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r.
Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o produktach kosmetycznych.
www.paih.gov.pl